Tarım Orman bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğünce yürütülen proje kapsamında Sayıları azalmakta olan, olan ırklarımız; üretici şartlarında, enstitülerde ve genetik materyal olarak gen bankasında koruma atına alınmıştır.
Sayısı fazla olan ırklarımızla ilgili olarak, ülkemiz tarihindeki en geniş işbirliği ile yerli ırklarımızın performanslarını yetiştirici şartlarında ortaya koyan ıslah programı yürütülmektedir. Bu ıslah programı ile yerli ırklarımızın performanslarının yabancı ırklarla yarışabileceği görülmüştür. Bu ırklarımız, ilaveten ülkemiz coğrafyasının şartlarına özellikle hastalıklarına dayanıklı olmakla da ayrıca öne geçmektedirler.
Proje, yerli ırklarla ilgili daha önceki tüm yazılanların, ders kitaplarındaki bilgilerin, kayıtların tamamına yakınının değişmesi gerektiğini ortaya koyacak veriler ortaya koymuştur.
- “HALK ELİNE HAYVAN ISLAHI ÜLKESEL PROJESİ” (ISLAH PROGRAMI)
Bakanlığımızca yürütülen “HALK ELİNDE HAYVAN ISLAHI ÜLKESEL PROJESİ” meyvelerini vermeye başladı.
Ülkemize ait ırklarda 23 koyun ve 7 keçi ırkında doğum ağırlığı, sütten kesim ağırlıklarında ve süt verimlerinde önemli artışlar sağlandı.
* Kuzuların kasaplık ağırlığa bir ay önce ulaşmaları sağlanmış ve önemli bir maliyet avantajı sağlanmıştır.
* Sütten kesim de bazı ırklara ait kuzularda 5 kg ilave canlı ağırlık artışı sağlanmıştır.
* İkizlik oranlarında ırklara göre % 20- 50 oranında artış sağlanmıştır.
* Uygulanan ıslah programları sonucu, Yerli ırklarımızın diğer ülke ırklarım ile pek çok özellik ve verim yönünden yarışabileceği görülmüştür.
* Coğrafi şartlara, iklime uyumlu olmaları ve hastalıklara dirençli olmaları da önemli avantajlarımızdır.
* Projede 60 ilde yaklaşık 1.200.000 anaç hayvanın ıslah kayıtları alınarak yürütülen ıslah programı sonucu;
Koyun ve keçide tüm ırklardan kaliteli damızlık vasfında 350.000 dişi ve 150.000 erkek olmak üzere yılda en az 500.000 baş damızlık üreticilerimizin kullanımına hazır hale geldi.
Uluslararası bilimsel normlara uygun metot ve yetişmiş bir ekiple ıslah çalışmaları sürdürülmektedir.
Projede, Üniversite-Kamu-STK işbirliği geliştirilmiştir.
Bakanlığımızca yürütülen projede 30 Üniversiteden 70 civarında akademisyen, Yetiştirici Birliğinde paydaş olarak katıldığı prje, yetiştiricilerin işletme koşullarında yürütülmektedir.
165 Proje Teknik Elemanı (veteriner hekim, zooteknist ve teknisyen) istihdam sağlanmış,
Ülkemize ait bir gen kaynağı olan Anadolu mandasında ise, 18 ilde 30.000 anaç manda ıslah sisteminde bulunmaktadır.
- Ortalama 855 kg olan yıllık süt verimi, 1200 kg’ a çıkarılmıştır. 2500-3000 kg’a ulaşan hayvanlar bulunmaktadır. Bu da ortalama süt verimin proje sürecinde daha da yükseltilebileceğini göstermektedir. (İtalya ortalaması 2000 kg).
- Doğum ağırlıklarında 2 kg,
- Altı ay canlı ağırlıklarında 10 kg,
- Bir yaş canlı ağırlıkta 20 kg,
- Tabii tohumlama için erkek damızlıkların iller arası transferleri yapılarak ıslah faaliyetleri sürdürülmektedir.
- Ankara Lalahan’daki enstitümüzde süt verimi genetik kapasitesi 2500 kg üzerinde olan iki manda boğasından dondurulmuş sperma üretimine başlanmış. Mandalarda Suni tohumlamanın ülke çapında yapılabilmesi yolu açılmıştır.
Proje uluslararası bilimsel kriterlere uygun sistemle ve yetişmiş ve uzman elemanlar ve geniş bir paydaşla yürütülmektedir. Önümüzdeki dönemde de projenin ülke hayvancılığına olan yaygın etkisi artarak devam edecektir.
Irk ve Islah Proje Sayısı | İl ve Proje Sayısı | Hayvan sayısı (Baş) | ||
Akkaraman Koyunu (33) | Aksaray (2), Ankara (1),Bingöl (1), Çankırı (2), Çorum (2), Kayseri (3),Karaman (2),Kırıkkale (1), Kırşehir (2), Konya (4), Malatya (2), Niğde (5), Osmaniye(1), Tokat (1),Yozgat (4) | 207.900 | ||
Şavak Akkaraman Koyunu (9) | Elazığ (4), Erzincan (4), Tunceli (1) | 56.700 | ||
Ankara (Tiftik) Keçisi (6) | Ankara (5), Siirt (1) | 37.800 | ||
Dağlıç Koyunu (1) | Afyonkarahisar (1) | 6.300 | ||
Eşme Koyunu (1) | Uşak (1) | 6.300 | ||
GüneyKaramanKoyunu (3) | Mersin (3) | 18.900 | ||
Hemşin Koyunu (4) | Artvin (4) | 25.200 | ||
Honamlı Keçisi (3) | Antalya (2), Burdur (1) | 18.900 | ||
İvesi Koyunu (11) | Adana (1), Adıyaman (1), Gaziantep (2), Kilis (1), Mersin (2), Osmaniye (1), Şanlıurfa (3) | 69.300 | ||
Kangal Akkaraman Koyunu (8) | Sivas (8) | 50.400 | ||
Karacabey Merinosu Koyunu (4) | Balıkesir (1), Edirne (1), Tekirdağ(1), Çanakkale (1) | 25.200 | ||
Karayaka Koyunu (8) | Ordu (2), Sinop (1), Tokat (2), Trabzon (2), Giresun (1) | 50.400 | ||
Karakaş Koyunu (3) | Diyarbakır (3) | 18.900 | ||
Karya Koyunu (3) | Aydın (1), Denizli (2) | 18.900 | ||
Kıl Keçisi (26) | Adana (2), Adıyaman (1), Amasya (1), Antalya(1), Aydın (1), Burdur (1), Çanakkale (2), Çorum(1), Denizli(1),Diyarbakır (1), Isparta (1), İzmir (1), Kahramanmaraş (2),Karaman (1), Konya(1),Mersin (2), Muğla (1), Niğde (1), Osmaniye(1), Tekirdağ (1), Tokat (1), Yozgat (1) | 163.800 | ||
Kıvırcık Koyunu (9) | Aydın (1), Balıkesir (1),Bilecik(1), Bursa (1), İzmir (1), Kırklareli (1), Manisa (2), Yalova (1) | 56.700 | ||
Kilis Keçisi (4) | Gaziantep (2), Kilis (2) | 25.200 | ||
Koçeri Koyunu (2) | Batman (2) | 12.600 | ||
Maltız Keçisi (2) | İzmir (1), Kırklareli (1) | 12.600 | ||
Morkaraman Koyunu (12) | Ağrı (2), Bingöl (5), Erzurum (2), Elazığ (1),Muş (1), Kars (1) | 75.600 | ||
Orta Anadolu Merinosu Koyunu (7) | Ankara (2),Eskişehir (2), Karaman (2), Konya (1) | 44.100 | ||
Ramlıç Koyunu (3) | Afyonkarahisar (1), Eskişehir (2) | 18.900 | ||
Pırlak Koyunu (6) | Afyonkarahisar (2), Antalya (1), Eskişehir (1),Kütahya (2) | 37.800 | ||
Pırıt Koyunu (2) | Isparta (2) | 12.600 | ||
Sakız Koyunu (2) | Çanakkale (1), İzmir (1) | 12.600 | ||
Şam Keçisi (2) | Hatay (1), Kahramanmaraş (1) | 12.600 | ||
Zom Koyunu (2) | Diyarbakır (2) | 12.600 | ||
Türk Saanen Keçisi (3) | Çanakkale (2), İzmir (1) | 18.900 | ||
Tahirova Koyunu (1) | Çanakkale (1) | 6.300 | ||
TOPLAM | 1.134.000 | |||
Anadolu Mandası (18) | Afyonkarahisar, Amasya, Balıkesir, Bartın, Bitlis, Çorum, Diyarbakır, Düzce, Giresun, İstanbul, Kayseri, Kocaeli, Kütahya, Muş, Samsun, Sivas, Tokat, Yozgat | 30.000 | ||
YERLİ IRKLARIMIZ KORUMA ALTINDA
- Koruma altına alınan büyükbaş hayvan yetiştiricilerine 2019 yılı için 600, küçükbaş hayvanlar için 90 lira destek verilecek.
Tarımsal kaynakları korumak, iyileştirmek ve devamlığını sağlamak amacıyla Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’nün (TAGEM) 1995 yılında başlattığı “Hayvan Genetik Kaynaklarının Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımı Projesi” kapsamında birçok hayvan ırkını koruma altına aldı.
Geçen yıl 41 hayvan ırkı ya da hattı (Gen bankalarında muhafaza edilen materyal dahil) koruma altına alındı.
Bu kapsamda Yerli Kara, Doğu Anadolu Kırmızısı, Güneydoğu Anadolu Kırmızısı, Yerli Güney Sarısı, Boz Irk'ı olmak üzere 5 adet sığır ırkı koruma altında.
Halk Elinde, Enstitüde ve Gen Bankasında koruma kapsamında olmak üzere; Sakız, Kıvırcık, Gökçeada, Güney Karaman, Karagül, Çine Çaparı, Hemşin, Dağlıç, Karakaçan, Herik, Norduz, Karayaka, Akkaraman, Morkaraman, İvesi olmak üzere 15 koyun ırkı koruma altına alınırken, 2017 yılına kadar koruma kapsamında olan Anadolu Mandası, bu yıldan sonra neslini devam ettirebileceği sayıya ulaştığından halk elinde koruma kapsamından çıkarılmış olup enstitü şartlarında korunmasına devam edilmektedir.
Ankara, Kilis, Honamlı, Abaza, Kaçkar, , Renkli Ankara Keçisi, Halep, Gürcü (Osmanlı Keçisi), Kıl ırkı keçiler ve Denizli ve Gerze ırkı tavuklar da koruma altına alındı.
Öte yandan Kafkas arısı, Bursa Beyazı ve Bursa Beyaz-Alaca ipekböceği halk elinde; Çukurova, Ayvacık Midillisi, Canik, Hınısın Kolu Kısası, Malakan ırkı atlarına ait genetik materyal ise Gen Bankalarında koruma altında bulunmaktadır..
Yerinde koruma kapsamına alınması planlanan İspir Keçisi ile Norduz, ve Tuj, Koyun ırklarında ve diğer ırk ve türlerde koruma Sahada arama ve tarama çalışmaları devam etmekte olup, koruma şartlarını karşılayan yetiştirici ve hayvan materyali bulunması halinde koruma altına alınacaklardır.
- Koruma altına alınan ırklara destek
TAGEM, tarafından hayvan genetik kaynaklarının yerinde korunması kapsamında yetiştiricilere hayvan gen kaynakları desteği yapılıyor. Bu yıl destekler, yıllık, büyükbaş hayvan başına 600 lira, küçükbaş hayvan başına 90 lira, arı koruma için ise 40 lira olarak belirlendi.
Bu ırk hayvanları besleyen yetiştiriciler, ilgili tebliğ yayınlandıktan sonra tebliğde belirtilen tarihlerde İl Müdürlüklerine başvurmaları halinde Proje Lideri, TAGEM’den gelen konu uzmanı, ilgili Enstitü ve İl/İlçe Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan Seçim Komisyonu tarafından sürünün belirtilen hayvan ırkına ait olduğu belirlenerek rapor tutulması, daha sonra yetiştirici ile ilgili Enstitü arasında sözleşme imzalanması suretiyle destek almaya hak kazanıyor.