Son zamanlarda hepimizin tek konuştuğu meşhur COVID-19, yani Korona Virüs Enfeksiyonu. Öyle ki Çin'de başlayan bu alev neredeyse bütün dünyayı sardı durdu. Yüz binlerce insanı enfekte eden bu salgın, 3600'ü aşan ölümle herkesi üzdü ve üzmeye devam ediyor. Maalesef ölenlerin sayısı da giderek artıyor (7). İşin kötüsü ülkemiz açısından tehdit sınıra geldi dayandı. Problem hem doğu (İran) hem de batı (Bulgaristan) eksenli görülmeye başladığından beri bir gerginlik başladı hepimizde. Ne yapalım, bu saatten sonra yapabilecek başka bir şey yok. Tedbirleri artırıp, enfeksiyonu memleketten uzak tutmaya el birliğiyle çalışacağız, gayret edeceğiz. Onun için COVID-19 ile ilgili doğru bilgiye, bilgilendirmeye ihtiyacımız var diye düşünüyorum. Bu noktada yüreğimize su serpen ve takdirle karşıladığımız Sağlık Bakanlığımızın son derece özenli, dikkatli çalışmaları ve aynı zamanda dünyaya örnek olan gayretleridir. Ayrıca sınırlarda görev yapan gümrük personelimiz, askerimiz, polisimiz, hülasa bütün görevliler teyakkuz halinde çalışmaya devam ediyor. Ülkemize bu derdi sokmamak için herkes ellerinden geleni fazlasıyla yapıyor. Huzurlarınızda hepsini kutluyor, hepsine tebriklerimi sunuyorum.
En son Güney Çin Sabah Postası'nda "insandan hayvana bulaşma vakası" şeklinde haber yazıldı. Buna göre; 28 Şubat tarihinde Hong Kong Tarım, Balıkçılık ve Koruma Bölümü tarafından yapılan açıklamada, COVID-19 enfeksiyonuna yakalanmış 61 yaşındaki bir kadının kendi Pomeranian ırkı köpeğinde "Düşük Seviye Enfeksiyon" görüldüğü belirtildi. Köpekte saptanan virüs için "Zayıf Pozitiflik" bulgusu dünyada ilk kez bildirilmiş oluyordu. Fakat bilim insanları, hayvanın gerçekte enfekte olup olmadığını belirleyemediler. Hemen karantinaya alınan köpek, Hong Kong Şehir Üniversitesi ve Dünya Hayvan Sağlık Örgütü yetkililerince incelendi sonuçta oybirliğiyle "Düşük bir enfeksiyon seviyesine sahip olduğu" kabul edildi (1).
Şimdi soru şu;
- " Acaba! bu yeni korona virüs (COVID-19) hayvanları da hasta ediyor mu?"
- "Ya da hayvanlarda seyreden korona virüsler, insanlara geçip, bizleri etkileyebiliyor mu?"
Değerli okuyucular, öncelikle hemen tüm hayvanlarda rastlanan Korona viral enfeksiyonların insanlara geçmediği uzun zamandır bilinen bir gerçek. Fakat yukarıda bahsettiğim haberdeki köpeğin hikayesi çok net değil ve zayıf enfeksiyon olarak tanımlanması da çok korkutucu bir durum olmadığının işareti (2).
Şimdi bir daha vurgulayalım, Köpek Korona virüsü insan COVID-19 adlı virüsle ilgisi olmayan, sadece köpeklerde bulaşıcı bağırsak enfeksiyonuna yol açan bir etkendir. Yani köpeklerde meydana gelen ishal salgınlarının bir kısmından sorumludur. Bugüne kadar birkaç köpek korona virüs suşu (türü) elde edilmiştir. Evcil köpeklerin aşılanmasında kullanılan bu tür virüsler zayıflatılarak aşı yapılmaktadır. Halbuki COVID-19'a ait bir aşı henüz mevcut değildir (3).
Köpeklerde İlk aşı uygulaması hayvan 6 haftalıkken deri altı veya kas içi yapılmaktadır. İlk doz üzerinden 2-4 hafta geçtikten sonra ikinci bir doz aşı yapılarak hastalığa karşı bir yıllık tam koruma sağlanmış oluyor. Bundan sonra aşılama yılda bir kez yapılarak tekrarlanması öneriliyor. Burada köpekler arasındaki korona virüsle ilgili risk faktörlerini sıralamak istersek; Bir yaşın altındaki genç köpekler, kalabalık barınaklarda yaşayanlar, evcil hayvan satış mağazalarından gelen köpekler ve birden çok evcil hayvanla aynı alanda yaşayan köpekler sayılabilir (3).
Kedilerde de korona virüs (FCoV) enfeksiyonları da yaygın enfeksiyoz hastalıklar arasında yer alır. FCoV ile enfekte olan kedilerin çoğu hastalığı takiben virüsten kurtulabilirken, bazıları kalıcı bir enfeksiyona yakalanabilir. Genellikle ilk zamanlarda hafif ishale yol açan bu problem, bazı durumlarda mekanizması henüz tam anlaşılamayan viral değişiklikler nedeniyle kedilerde iç organlara ait zar iltihabına (Peritonitis-FIP) yol açarak ölümcül hale dönüşebilir. Genellikle bu kediler çevreye dışkıyla büyük miktarda virüs bulaştırırlar ve ortamdaki diğer kediler için de sürekli bir enfeksiyon kaynağı olarak hizmet edebilirler. Bir kedi popülasyonunda FCoV'nin sürekli dolaşması, öldürücü bir FIP suşunun ortaya çıkma şansını artırır. İnsanlar için bir tehlike oluşturmazlar. Kedi enfeksiyöz peritonite (FIP) karşı uygun bir aşı vardır, ancak etkinliği tartışmalıdır (4).
Sığırlarda da korona virüs (BCoV) enfeksiyonlarına rastlanmaktadır. Genellikle doğumdan sonraki ilk bir aylık (neonatal) dönemde meydana gelen ishaller içinde yer alır. Tek başına ortaya çıkabildiği gibi, başka virüs ya da bakterilerle işbirliği yaparak da ishallere sebep olabilir. Aynı suşlar bazen 2-16 haftalık buzağılarda solunum hastalıklarına da sebep olmaktadır (4). Uygun bir aşısı vardır ve doğuma yakın anneye yapılır (5). Doğduktan hemen sonra buzağı anneden ağız sütü denen kolostrum sütünü emerek kendi bağışıklığını sağlar. Fakat bir daha belirtelim ki BCoV da diğer saydığımız korona virüsler gibi insana geçerek bir hastalık yapamaz. Etkinliğini sadece sığırlar içinde sürdürür.
Sonuç olarak; dünyada şu gün itibariyle COVID-19'dan 3,648 kişi ölmüşse de, 60.637 kişinin iyileştiği de bir gerçektir. Hastalık bulaşan insanlarda meydana gelen ölüm oranı gençlerde %1'in altında iken, 70 yaşı geçenlerde bu oran yaklaşık %10 ve üzerindedir. Elbette ölümleri küçümsemiyorum. Ancak 1918'de Avrupa'da görülmüş olan İspanyol influenza pandemisi'ndeki (grip salgını) gibi milyonlarca insan ölmemiştir (6). Hatırlayalım! Kuş Gribinde de dünyada benzer yaygaralar koparılmıştı. Ama ne oldu? Bir süre sonra işler yoluna girdi ve her şey unutuldu. Ben, bu enfeksiyonun da inşallah kısa zamanda zayıflayıp, ardından yok olacağına inanıyorum. Küresel anlamda bir sorun olan bu rahatsızlığın insanlarda hijyen bilincinin artırılması ve yakın temasın engellenmesiyle çözüleceğini umuyor, bizlere bulaşmadan çabucak hastalığın ortadan kalkmasını canı gönülden diliyorum.
Dr. Hakan KEÇECİ
Bingöl Üniversitesi Veteriner Fak.
Ana Bilim Dalı Başk.
Kaynaklar
1-https://www.livescience.com/coronavirus-first-case-human-to-dog-transmission.html
2- https://www.livescience.com/coronavirus-updates.html
3- https://www.merck-animal-health-usa.com/dp/4
4-
5-https://www.bioveta.cz/tr/urunlerimiz/hayvan-sagligi/kolibin-rc-neo-sgrlar-icin-enjeksiyon-suspansiyonu.html
HAYVANLARDAKİ KORONAVİRUS ENFEKSİYONLARI BİZE GEÇER Mİ ?
Editör Hakkında
Bunlar da ilginizi çekebilir
Yorumlar