CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, 2025 yılının Ocak-Haziran dönemine ait tarımsal ithalat verilerini değerlendirdi. Sarıbal, ilk 6 ayda çiftçilere 89,7 milyar TL ödeme yapılırken, baklagiller, yağlı tohumlar ve türevlerini kapsayan ithalatın geçen yıla göre yüzde 7,4 artışla 7 milyar dolara ulaştığını söyledi.
Sarıbal, “Çiftçiye hak ettiği desteği vermeyen iktidar, çok uluslu tarım tekellerine milyarlarca dolar aktarıyor. Türkiye, çiftçisini ayakta tutmak için verdiği desteğin neredeyse 3 katını yabancı üreticilere ve tarım tekellerine ödemiş durumda” ifadelerini kullandı.
“Üreten değil ithal eden Türkiye”
Tarım politikalarının üretim yerine ithalata dayandığını belirten CHP’li Sarıbal, Türkiye’nin kendi kendine yeten ülke konumundan çıkarıldığını vurguladı. TÜİK verilerine göre, 2025’in ilk yarısında hububat, baklagiller, yağlı tohumlar ve türevlerini kapsayan ithalat geçen yıla göre yüzde 7,4 artarak 7 milyar dolara ulaştı.
Sarıbal, “Bu rakam, yılın devamında tarım ithalatında yeni rekorların kırılacağının habercisi. Buğdaydan mısıra, pamuktan ayçiçeğine kadar temel ürünlerde dışa bağımlılık arttı. Türkiye, tarımda kendi kendine yeten bir ülke olmaktan çıkarıldı. Çiftçiye değil ithalatçıya kazandıran bu politika, hem üreticiyi hem de tüketiciyi yoksullaştırıyor. AKP’nin 23 yıllık tarım politikalarının özeti, ‘üreten değil, ithal eden Türkiye’dir” dedi.
2025 yılı için tarımsal destek bütçesinin 135 milyar TL olarak belirlendiğini hatırlatan Sarıbal, “İlk 6 ayda çiftçilere 89,7 milyar TL ödendi. Bu rakam, yalnızca yağlı tohumlar ve türevleri için yapılan ithalat ödemelerine denk. Çiftçiye hak ettiği desteği vermeyen iktidar, çok uluslu tarım tekellerine milyarlarca dolar aktarıyor. Çiftçinin alın teri değil, ithalat lobilerinin çıkarı korunuyor” diyerek tepki gösterdi.
Pamuk, mısır ve soyada artış
Sarıbal’ın verdiği bilgilere göre, 2025’in ilk 6 ayında ithalat kalemleri arasında pamuk ilk sırada yer aldı. Pamuk ithalatı miktar bazında yüzde 41 artışla 620 bin tona ulaştı ve 1 milyar 68 milyon dolarlık hacme çıktı.
Soya fasulyesi ithalatı yüzde 17 artışla 1 milyar 50 milyon dolara ulaşırken, ham ayçiçeği yağı ithalatı miktar bazında yüzde 18 düşmesine rağmen 908 milyon dolarlık değerle üçüncü sırada yer aldı.
Mısır ithalatı ise 854 milyon dolar olarak gerçekleşti. Sarıbal, “Mısır ithalatında yüzde 61’lik bir artış yaşandı. Temmuz sonu itibariyle ithalat 4,1 milyon tona yükseldi. Mısır büyük ihtimalle bu yıl tüm zamanların ithalat rekorunu kıracak” dedi.
Buğday ithalatında ise 2024 Haziran ayında başlayan kısıtlama 2025’in ilk üç ayında da sürdü. Sarıbal, “Bu nedenle ithalat yüzde 65 oranında azalarak 343 milyon dolarda kaldı” ifadelerini kullandı.
İhracatta gerileme, ithalatta lobiler kazançlı
Ak Parti’nin tarım politikalarının çiftçiyi tasfiye edip ithalat lobilerini güçlendirdiğini savunan Sarıbal, “2025 yılının ilk yarısında ihracat sıralamasında öne çıkan ürünler arasında fındık içi, yüzde 2,3 oranında gerilemeye rağmen zirvedeki yerini korudu. Fındık içi ihracat geliri 663 milyon doları aştı. Listede ikinci sırada yer alan rafine ayçiçeği yağı ihracatı ise yüzde 25,3’lük artışla 552 milyon dolara ulaştı. Bu ürünleri, 428 milyon dolarlık ihracat hacmiyle buğday unu takip etti. Ancak buğday unu ihracatı yılın ilk üç ayındaki ekmeklik buğday ithalatında uygulanan kısıtlamalar nedeniyle geçen yıla oranla yüzde 36,6 oranında bir azalma gözlendi” dedi.
Ayçiçeği tohumu ithalatındaki yüzde 260’lık artışa dikkat çeken Sarıbal, Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile 2026’ya kadar uygulanacak tarife kontenjanının ithalatı daha da artıracağını söyledi. “22 Temmuz 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Yağlık Ayçiçeği Tohumu ve Ham Ayçiçeği Yağı İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında Karar ile 12 Ocak 2026-31 Mayıs 2026 tarihleri arasında 1 milyon ton yağlık ayçiçeği tohumu ithalatı için yüzde 0 gümrük vergili tarife kontenjanı açıldı. Buna karşılık olarak 400 bin ton ham ayçiçeği yağı ithalatında ise yüzde 20 gümrük vergisi uygulanacak. Söz konusu tarife kontenjanı, 1 Temmuz-30 Kasım döneminde, öncelikle yerli yağlık ayçiçeği tohumu alımı yapanlar ve ham veya rafine ayçiçeği yağı üreten sanayicilere dağıtılacak. Bu karar gelecek yıl ayçiçeği tohumu ithalatını daha da artıracak. Buna karşılık üretici ayçiçeğini maliyetine bile satamıyor” ifadelerini kullandı.