Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Haziran ayına dair üretici-market fiyat değişimlerini ve tarım sektöründe kullanılan temel girdilerdeki aylık-yıllık artışları değerlendirdi.
Tarımda yaşanan maliyet artışlarının nedenlerine dikkat çeken Bayraktar, İran–İsrail savaşı nedeniyle gübre fiyatlarında ciddi bir yükseliş yaşandığını belirtti. Türkiye’nin gübre hammaddelerinin yüzde 90’ından fazlasını ithal ettiğini vurgulayan Bayraktar, “13 Haziran’da başlayan savaş, başta ÜRE olmak üzere gübre fiyatlarını ciddi biçimde artırdı. Savaş bölgesindeki ülkeler, dünya genelinde gübre üretiminde başı çekiyor. Sevkiyatlarda yaşanan sıkıntılar da fiyatlara yansıdı” dedi.
ÜRE gübresi bir ayda %38,5 arttı
ÜRE gübresinin fiyatı bir ayda yüzde 38,5 oranında artarak 19 bin 635 liradan 27 bin 192 liraya çıktı. DAP gübresi yüzde 12,9 artışla 30 bin 521 liraya, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 10,7 artışla 19 bin 198 liraya yükseldi. Amonyum Sülfat ve Amonyum Nitrat gübrelerinde de sırasıyla yüzde 6 ve yüzde 3,1 oranında fiyat artışları görüldü.
Yıllık bazda bakıldığında ise tablo daha da ağır: ÜRE gübresi %99,4, DAP %48,8, kompoze gübre %42,7, Amonyum Nitrat %36 ve Amonyum Sülfat %34,7 oranında zamlandı.
Mazot, yem ve elektrik de artışta
Sadece gübre değil, mazot ve yem fiyatları da çiftçinin belini büken kalemler arasında. Mazot litre fiyatı bir ayda %6,2 artışla 49 lira 89 kuruşa çıkarken, yıllık artış oranı %15,1’e ulaştı. Besi ve süt yeminde yıllık %30, elektrik fiyatlarında ise %47 oranında artış yaşandı.
Bayraktar, sıcak iklim tahıllarının üst gübrelemelerinin yapılacağı bu dönemde birçok çiftçinin bu fiyatlardan gübre alamayacağını, üretimde yeni verim kayıplarının yaşanacağını vurguladı.
Nisan ayında yaşanan zirai don ve kuraklık nedeniyle buğday ve arpada ciddi verim düşüşlerinin yaşandığını belirten Bayraktar, “Şimdi de mısır, ayçiçeği ve çeltikte gübre yetersizliğine bağlı verim kayıpları kapıda. Bu tabloya karşı çiftçi yalnız bırakılmamalı, 2025 yılı destekleri artırılmalıdır” çağrısında bulundu.
MARKET – ÜRETİCİ FİYAT FARKI: Karpuz 7 Kat Farkla Zirvede
Haziran ayında marketle üretici arasındaki fiyat uçurumu en çok karpuzda görüldü. Üreticide 2 lira olan karpuz, markette 14 liraya satıldı. Karpuzu %284 farkla kuru soğan, %261,6 ile kabak, %225,5 ile nohut ve %220,8 ile kuru fasulye takip etti.
Haziran ayında markette en çok fiyatı artan ürün %42 ile limon olurken, en fazla düşen ürün %67,5 ile karpuz oldu. Üretici cephesinde ise en büyük artış %43,1 ile kırmızı mercimekte yaşandı. En sert düşüş ise yine karpuzda oldu: %89,5.