Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) 2023 ve 2024 yıllarına ait mali tabloları, kurumun gelir ve kârlılığında dikkat çekici bir artış yaşandığını ortaya koyarken, aynı dönemde hayvancılık yapan üreticinin içinde bulunduğu ekonomik çıkmazı bir kez daha gözler önüne serdi. Edinilen bilgilere göre ESK, özellikle 2024 yılında satış gelirlerini ve net kârını ciddi oranda artırdı.
Net satışlar dört katına çıktı
ESK’nın 2023 yılında 13 milyar 418 milyon 970 bin 222 TL olan net satışları, 2024 yılında 55 milyar 632 milyon 931 bin 361 TL’ye yükseldi. Böylece kurumun net satışları bir yıl içinde yaklaşık dört kat artış gösterdi.
Brüt satış kârı da aynı şekilde yükseldi. 2023’te 1 milyar 599 milyon 41 bin 450 TL olan brüt satış kârı, 2024’te 12 milyar 755 milyon 954 bin 250 TL seviyesine çıktı.
Faaliyet kârı katlandı, faaliyet dışı gelirler arttı
Faaliyet kârı tarafında da belirgin bir sıçrama yaşandı. 2023 yılında 764 milyon 249 bin 781 TL olan faaliyet kârı, 2024 yılında 10 milyar 998 milyon 289 bin 800 TL’ye yükseldi.
2023’te 213 milyon 874 bin 545 TL zarar yazan faaliyet dışı işlemler, 2024 yılında 3 milyar 344 milyon 275 bin 995 TL kâr olarak kayıtlara geçti. Ancak bu artışa rağmen dönem kârı üzerinden 3 milyar 324 milyon 594 bin 23 TL vergi ve diğer yasal yükümlülük karşılığı ayrıldı.
Net kâr 11 milyar TL’yi aştı
Tüm bu kalemlerin ardından ESK’nın dönem net kârı, 2023’te 550 milyon 375 bin 236 TL iken 2024’te 11 milyar 17 milyon 971 bin 772 TL’ye ulaştı. Böylece kurum, bir yıl içinde net kârını yaklaşık yirmi kat artırmış oldu.
Satışların büyük kısmı büyükbaşta yoğunlaştı
Genel satış dağılımına bakıldığında ise ESK’nın ürün portföyündeki dengesizlik dikkat çekiyor. Kurumun satışlarının:
• %66’sı büyükbaş gövde,
• %17’si büyükbaş parça,
• %12’si beyaz et,
• %5’i şarküteri ürünleri
oluştururken, küçükbaş hayvancılığın payı %0 olarak kayıtlara geçti. Küçükbaş hayvan satışının neredeyse hiç yapılmaması, bu alandaki üreticilerin sistem dışında bırakıldığı eleştirilerini güçlendiriyor.
Üretici zarar ediyor, sistem sorgulanıyor
ESK’nın mali tabloları kârlılık açısından güçlü bir tablo ortaya koyarken, sahadaki üretici için tablo aynı ölçüde parlak değil. Artan yem maliyetleri, bakım giderleri, veterinerlik hizmetleri ve finansmana erişim sorunları nedeniyle üretici kâr edemezken; kamu adına piyasayı düzenlemekle görevli olan ESK’nın yüksek kâr açıklaması, “kimin için düzenleme” sorusunu da beraberinde getiriyor.
Özellikle küçükbaş hayvancılığın satış dağılımında tamamen dışarıda kalması, bu alandaki üreticilerin desteklenmediği ve piyasada karşılık bulamadığı yönündeki eleştirileri artırıyor.
Kâr var, adalet yok mu?
ESK’nın 2024 mali sonuçları, kurumun ekonomik açıdan güçlü bir performans sergilediğini ortaya koysa da, üreticinin zarar ettiği, küçükbaş hayvancılığın sistem dışında kaldığı ve mali yükün büyük ölçüde üreticinin sırtına yüklendiği bir yapı tartışılmaya devam ediyor.
Ne Üreticiye Ne Tüketiciye Fayda Yok!
ESK’nın görevi, üretici ile tüketici arasında et ve süt konusunda regülasyon yapmasıyken; bunun yerine fırsatçı bir tüccar gibi spekülasyon yaparak para kazanma peşinde olduğu anlaşılıyor. Ne üreticiye ne de tüketiciye fayda sağlayamayan ESK, üreticiyi yok ederken; tüketici de fiyatlara yetişmekte her geçen gün geride kalıyor.. Buna karşın ESK, kâr üstüne kâr koymaya devam ediyor.
