Klordioksit, dünyada birçok sektörde değişik amaçlar ile kullanılmaktadır. Doğru kullanım ve doğru dozlama ile mükemmel sonuçlara ulaşmak mümkündür. Klordioksit, bakteri, rota-virüsler, mantar, küf, maya, parazit, yosun ve biyofilmin bertarafı üzerinde etkinliğini kanıtlamıştır. Tarımda ve hayvancılıkta bitkisel üretimde kanser, nematod ve fusarium, hayvancılıkta şarbon, şap, brusella sorunlarına karşı da bir çözüm olarak kullanılmaktadır.
FAO, WSU, FDA, WHO, US EPA gibi dünyanın önde gelen pek çok gıda, tarım ve sağlık kurumları klordioksiti, çevre ve insan dostu, organik tarım destekleyen, antikanserojen, hiçbir zararlı kalıntı bırakmayan bir dezenfektan olarak tanımlamış ve bu doğrultuda birçok projesinde yer vermiştir.
Klordioksit AB, USEPA, WHO standartları ve birçok ulusal içme suyu yönetmeliklerine göre insan ve hayvan tüketimi için izin verildi. Aynı zamanda Amerikan Çevre Koruma Dairesi klordioksitin patojenleri ve şarbon gibi hastalık mikroplarını güvenli bir şekilde yok ettiğini onaylamıştır.
KLORDİOKSİTİN KULLANIM ALAN-YERLERİ
Klor dioksit çok geniş alanlarda kullanılmaktadır. Sağlık sektörü, eğitim sektörü, toplu yaşam merkezleri, içme-kullanma ve arıtma suları, ağartma işlemleri, gıda sektörü, tarım ve hayvancılık bunlardan bir kısmıdır.
TARIM SEKTÖRÜNDE KLORDİOKSİT KULLANIMI
Topraktaki zararlıları yok etmek amacıyla kullanılan kimyasallar, toprağın ve bitkilerin biyolojik yapısını bozarak, bitkilerin zararlılarla ve hastalıklarla mücadele gücünü düşürmektedir. Özellikle toprak zararlılarının, kimyasallara karşı belli bir süre sonra bağışıklık kazanması, bazı kimyasalların toprakta kalan kalıntılarının bitkiler vasıtasıyla canlılara geçmekte ve canlı dokusunda kalıntılarının birikmesi nedeniyle kimyasal mücadele gün geçtikçe büyüyen bir sorun haline gelmektedir.
Tarımsal üretimde; kalite ve verimliliğin artırılmasında, hasat öncesi ve sonrası kayıpların önlenmesinde, hastalıklar ve patojenler ile mücadelenin önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu mücadele yöntemleri hem pahalı hem de zaman kaybına sebebiyet vermektedir.
Günümüzde tarım sektöründe klordioksitin toprak dezenfeksiyonunda tercih edilmesinin nedeni, hem toprağın kimyasal ve biyolojik dengesini hem de bitkilerin biyolojik dengesinin korumasıdır. Ayrıca klordioksit, oksidasyon gücünün çok yüksek olması ve bilinen en kuvvetli dezenfektan olması sebebiyle mevcut kimyasallara oranla çok daha etkilidir ve arkasında kalıntı bırakmaz.
HAYVANCILIK SEKTÖRÜNDE KLORDİOKSİT KULLANIMI
Hayvan işletmelerinde verimliliğin yanında elde edilecek ürününde sağlıklı ve kaliteli olması önemlidir. Birçok viral ve bakteriyel hastalıkların hayvanlardan insanlara geçmesi hayvansal ürünlerin hijyenik olması önemini artırmaktadır.
Bir işletmede kaliteli üretim açısından değerlendirmek için çok farklı alanlara bakmak gerekmekle birlikte en önemlisi hayvan temizliği ve dezenfeksiyon işlemidir. Çünkü, hijyenin en son ürüne kadar etkisini sürdürmesi sebebiyle önem sıralamasında en başta gelir.
Ülkemizde barınak içi koşullar konusu halen problemdir. Salgın hastalık oluşturabilecek mikrobun işletmeye girmesihastalığın kısa sürede yayılması anlamına gelir. Bu sebeple hayvan yetiştirme alanlarında ve kesimhanelerde, ortamda yaşayan patojen ve mikroorganizmaların etkilerini en aza indirmek, bulaşıcı hastalıklarınan ortaya çıkmasını ve yayılmasını önlemek hayvanlarının verimini artırmak için, hayvancılık işletmesi, barınak, alet ekipman, çalışanlarda ve kullanılan araç gereçlerin, güçlü dezenfektanlar ile dezenfekte edilmesi çok önem arz etmektedir.
Güçlü dezenfektanların kalıntı bırakması, insan ve hayvan sağlığın üzerine özellikle solunum yolu rahatsızlıklarına sebep olmaları gibi olumsuz yönleri oldukça yüksektir.
Ülkemizde genellikle halen dezenfektan yerine kireç ve kanserojen etkisi yüksek formaldehit gibi kimyasallar kullanılmaya devam edilmektedir.
Ülkemizde yeterli seviyede ve uygun özellikte dezenfektan kullanılmaması sebebiyle dünyada kontrol altında tutulan şap, brusella ve verem gibi bazı bulaşıcı hastalıkların daha yaygın olarak görülmesine sebep olmaktadır.
Unutmamak gerekir ki etkin bir dezenfektan kullanımı ile hayvan ve verim kayıpları da en aza indirilir. Dünyada bugüne kadar hayvancılıkta kullanılan en etkin dezenfektan KLORDİOKSİT olmuştur.
Klordioksit geniş spektruma (bakteri, virüs, mantar, alg, mikrobik tek hücreli canlılar, vb) sahip olması, etki süresinin kısa olması, geniş bir pH ve ısı aralığında etkili olması, organik atıkların varlığında dahi etkili olması ve onlarla etkilişime girmemesi, kullanıldığı ortam materyaline (beton, toprak, ahşap, vb) bağlı etkilişim göstermemesi, biyofilm oluşturmaması ve hatta temizliğinde kullanılması, atıkların da dezenfekte edilmesinde kullanılması, ortamda kansojen oluşturacak bileşiklere girmemesi, kalıntı bırakmaması, hayvancılık işletmelerinde kullanılmasının tercih nedenlerindendir.
Klordioksit bakteriyel kontaminasyonu temizlemek için en iyi ve kesin çözüm olarak uygulanmaktadır. Bu amaçlı kullanımlarda özellikle amonyak gazını okside ettiği için hayvandaki stresi azaltarak genel büyüme performansını pozitif olarak etkiler.
Ayrıca, hayvancılıkta kullanılan her türlü alet-ekipman, araç-gereç, yemlikler, suluklar, yem kapları ve el arabaları, hayvanlara yedilen yemler, klordioksitle materyalin özelliğine göre püskürtme, yıkama, silme şeklinde dezenfekte edilebilir. Hayvanların kaşınma fırça veya kazıkları da püskürtmek süretiyle klordioksitle dezenfekte edilebilir.
Bu sebeple hayvancılıkta yeni nesil dezenfektan klordioksit önerilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından all düzey dezenfektan olarak onaylanmıştır. Bu dezenfektan insanlar, hayvanlar ve çevre için zararsız, hızlı etkisi ile tüm virüs ve bakteriler için geniş spektrumlu etkinliğe sahip, mikroorganizmalar tarafından bağışıklık geliştirilemeyen, bakteri sporlarını öldürebilen dezenfektandır. Kullanımı kolay bir dezenfeksiyon olmakla beraber aynı zamanda koku önlemekte de etkindir.
Fransız bilim adamlarının ve Dünya Sağlık Örgütünün bağımsız olarak prionlara (hastalık etmeni olan prionların sebep olduğu örneğin Deli Dana hastalığına) karşı dezenfeksiyon konusunda yürüttüğü araştırmalarda görülmüştür ki Klordioksit her iki bağımsız çalışmada da prionlara karşı dezenfeksiyonda kısmen etkili kabul edilen tek dezenfektandır. Şu anda deli danaya karşı bilinen tek ve en etkili dezenfektandır. Ayrıca klordioksit; şarbon, brusella, vb zoonoza (insana geçebilen hayvan hastalıkları) karşı etkinliği kabul edilmiş bir dezenfektandır.
ABD'de 2001 yılında şarbon salgınından sonra binaların korunmasında ve hava dezenfeksiyonunda kullanılmıştır.
Büyükbaş ve Küçükbaş hayvancılıkta klordioksitin kullanım alanları;
İçme suyu, su depoları ve borularının dezenfeksiyonunda, içme suyu sistemlerinin düzenli dezenfeksiyonunda, su hatlarında oluşan hastalık yapıcı biofilm ve yosun tabakasının çözülmesinde, boş ve dolu barınakların dezenfeksiyonunda, işletmenin doğumhane,revir, sağımhane gibi hassas alanlarında, taban, tavan, duvar gibi yüzeylerin dezenfeksiyonunda, üretim ve işlemede kullanılan alet ve ekipmanların dezenfeksiyonunda, sağım üniteleri, biberonlar ve süt tanklarının dezenfeksiyonunda, yem, yemlik ve sulukların dezenfeksiyonunda, bulaşıcı hastalıklara karşı ortam ve hava dezenfeksiyonunda, bulaşıcı hastalıklara hayvanın ağız, burun ve bütün vücutlarının dezenfeksiyonunda, havalandırmada kullanılan fan ve pedlerin temizlik ve dezenfeksiyonunda, taşıma, nakil araçlarının ve malzemelerinin dezenfeksiyonunda, kaşınma fırça ve kazıkların dezenfeksiyonunda, soğuk hava depolarında, sıvı ve gübre alanlarında, güvenle kullanılır.
Adnan AKSU
Ziraat Mühendisi