Güven ve Şeffaflık İlk Adım
Kooperatiflerin güçlenmesinin ilk koşulu, üyeler arasında güvenin yeniden inşa edilmesidir. Türkiye’de geçmiş yıllarda yaşanan bazı kötü örnekler, birçok üreticide “kooperatifler işe yaramaz” algısı oluşturdu. Bu algının kırılması için kooperatif yönetimlerinin tamamen şeffaf olması, mali raporların düzenli paylaşılması ve tüm kararların katılımcı bir şekilde alınması gerekiyor. Güven varsa, üretici sahiplenir.
Eğitim ve Bilinçlendirme Şart
Birçok üretici kooperatif sistemini yeterince bilmiyor. Ne gibi avantajlar sağlayabileceğini, nasıl karar alma süreçlerine katılabileceğini, ürününü kooperatif üzerinden satmanın nasıl bir değer yarattığını anlatmak için yerelde eğitim programları ve bilinçlendirme toplantıları şart. Bu eğitimler sadece üreticiye değil, kooperatif yöneticilerine de sürekli olmalı.
Kadın ve Gençlerin Sürece Katılması
Kooperatiflerin çoğu hâlâ erkek egemen yapılarla yönetiliyor. Oysa köydeki üretimin önemli kısmını kadınlar ve gençler sırtlanıyor. Bu grupların kooperatiflere aktif katılımı hem dinamizm getirir hem de üretim çeşitliliğini artırır. Kadın emeği kooperatifle değerlenir, gençler ise tarımdan kopmak yerine yenilik getiren bireyler olarak sisteme dahil olur.
Ürün Planlaması ve Pazarlama Stratejisi
Kooperatifler çoğu zaman sadece alım-satım aracı gibi çalışıyor. Oysa ürün planlaması, kalite standardı oluşturma, işleme tesisi kurma, paketleme ve markalaşma gibi süreçleri de kapsamalı. Kooperatif kendi markasıyla ürün çıkarabilir, doğrudan tüketiciyle buluşabilir. Bunun için pazarlama bilgisi olan uzmanlarla işbirliği yapılmalı, dijital kanallar aktif kullanılmalı.
Devlet Desteği ve Koordinasyon
Köy kooperatiflerinin güçlenmesi için devletin yalnızca hibe ve teşvik vermesi yetmez. Bu teşviklerin doğru kullanılıp kullanılmadığını izleyen, kooperatifler arasında bilgi ve deneyim aktarımını sağlayan bölgesel kooperatif birlikleri oluşturulmalı. Ayrıca Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde sadece kooperatiflere yönelik bir teknik destek hattı kurulabilir.
Sonuç olarak, köy kooperatifleri yalnızca ekonomik bir birlik değil; aynı zamanda dayanışmanın, ortak aklın ve kırsal yaşamın yeniden canlanmasının anahtarıdır. Güçlü bir kooperatif yapısı, sadece köyü değil, ülkenin tarımsal geleceğini de sağlam temellere oturtur.
Yeter ki üretici yalnız olmadığını hissetsin.
