Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Eylül ayında tarımsal girdi maliyetlerindeki değişimleri ve üretici ile market fiyatlarını değerlendiren yazılı bir basın açıklaması yaptı.
Girdi fiyatlarındaki değişim
TZOB’un Ziraat Odaları aracılığıyla topladığı verilere göre, Eylül ayında gübre fiyatlarında bazı artışlar, bazı ürünlerde ise düşüşler yaşandı. 20.20 kompoze gübresi yüzde 2,1, DAP ve amonyum nitrat gübresi yüzde 1,3, amonyum sülfat gübresi ise yüzde 1,2 oranında yükseldi. ÜRE gübresinin fiyatı ise yüzde 2,9 azaldı. Yıllık bazda bakıldığında ise son bir yılda ÜRE yüzde 75,3, DAP yüzde 51,3, 20.20 kompoze gübresi yüzde 48,6, amonyum nitrat yüzde 39,6 ve amonyum sülfat gübresi yüzde 31,6 arttı.
Mazot fiyatı Eylül ayında aylık yüzde 4,4 artarken, yıllık bazda yüzde 31,3 yükseldi. Besi yemi yüzde 4,1, süt yemi yüzde 3,1 oranında artarken, son bir yıldaki artış oranları besi yeminde yüzde 34,8, süt yeminde yüzde 30,6 olarak kaydedildi. Elektrik fiyatları yıllık yüzde 12,8, tarım ilaçları ise yüzde 14,9 artış gösterdi.
Üretici ve market fiyat farkları
Bayraktar, Eylül ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkının en yüksek patateste olduğunu vurguladı. Patatesteki fiyat farkı yüzde 335,5 ile zirveye çıkarken, kabak yüzde 308,7, marul yüzde 250,4, patlıcan yüzde 227,9 ve havuç yüzde 218,3 farkla üretici fiyatının üzerinde satıldı.
Üreticide 4,38 TL olan patates, markette 19,08 TL’ye, 11,38 TL olan kabak 46,49 TL’ye, 18,14 TL olan marul 63,58 TL’ye, 13,38 TL olan patlıcan 43,85 TL’ye ve 13,50 TL olan havuç 42,96 TL’ye yükseldi.
Market fiyatlarındaki değişim
Eylül ayında markette 36 ürünün 29’unda fiyat artışı, 7’sinde ise düşüş gözlendi. Market fiyatlarında en fazla artış yüzde 65,1 ile marulda olurken, bunu yüzde 54 ile sivri biber, yüzde 38,8 ile kabak, yüzde 37,7 ile patates ve yüzde 20,1 ile yeşil soğan izledi. En fazla fiyat düşüşü ise yüzde 42,7 ile limonda görüldü; limonu yüzde 10,3 ile havuç, yüzde 4,2 ile yeşil fasulye, yüzde 3,2 ile tavuk eti ve yüzde 1,4 ile toz şeker takip etti.
Üretici fiyatlarındaki değişim
Üreticide 28 ürünün 20’sinde fiyat artışı, 6’sında fiyat düşüşü, 2’sinde ise değişim gözlenmedi. Fiyatı en çok düşen ürün yüzde 26,9 ile limon oldu. Limonu yüzde 6,4 ile yeşil fasulye, yüzde 4,1 ile kuru fasulye, yüzde 2,8 ile maydanoz, yüzde 2,7 ile patates ve yüzde 1,1 ile nohut izledi. En yüksek fiyat artışı ise yüzde 73,7 ile fındıkta gerçekleşti. Fındığı yüzde 70,1 ile sivri biber, yüzde 35,8 ile kabak, yüzde 33 ile marul ve yüzde 29,4 ile kuru incir takip etti.
Fiyat değişimlerinin nedenleri
Bayraktar, fiyat değişimlerinin nedenlerini de şöyle açıkladı: Nisan ayında yaşanan zirai don, fındık rekoltesini düşürdü ve fiyatların yükselmesine yol açtı. Sivri biber ve kabakta sezon sonunun yaklaşması arzı azalttığı için fiyatları yükseltti. Limon ihracatının kayda bağlanması iç piyasadaki fiyat baskısını sınırladı ve fiyat düşüşüne neden oldu. Erkenci çeşitlerin hasada başlaması da fiyatların gerilemesinde etkili oldu. Arz artışı, kuru fasulye fiyatlarını düşürdü.