Haber/Muhammet Oluklu
Toplantıda, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Tarım Sigortaları Daire Başkanı Kamil Özdemir bir sunum gerçekleştirdi. Özdemir, yaptığı kapsamlı değerlendirmede, 2014 yılından bu yana en şiddetli zirai don olayının yaşandığını ifade etti.
“Son 30 Yılın En Düşük Nisan Sıcaklıkları Kaydedildi”
Kamil Özdemir’in açıklamasına göre, Meteoroloji Genel Müdürlüğü verileri doğrultusunda, 2024 yılı Nisan ayında sıcaklık ölçümü yapılan 1.756 merkezden 715’inde son 30 yılın en düşük sıcaklık değerleri kayıtlara geçti. Özellikle Manisa, Giresun, Malatya, Ordu, Bursa, Mersin, Adana, Konya, Karaman, Kayseri, Tokat, Afyon, Nevşehir, Amasya, Hatay ve Çorum başta olmak üzere toplam 65 ilde don hadisesi yaşandı. Bu durumdan en çok etkilenen 34 ilin tarımsal üretimi ciddi zarara uğradı.
DON HASARINDAN ETLİLENEN İLLER
DON HASARINDAN ETKİLENEN ÜRÜNLER
Don olayının en büyük etkisi meyve grubunda görülürken, zarar gören başlıca ürünler şunlar oldu: kayısı, üzüm, fındık, nektarin, şeftali, ceviz, badem, armut, ayva, elma, erik, kiraz, vişne, limon, mandalina, portakal ve Antep fıstığı.
Bilgilendirme, Eğitim ve Koruyucu Önlemler
Tarım ve Orman Bakanlığı, üreticileri bilinçlendirmek amacıyla Cuma buluşmaları kapsamında çeşitli bilgilendirme toplantıları düzenlemeye devam ediyor. Olası meteorolojik riskler konusunda üreticiler uyarılıyor, alınabilecek önlemler ve destekler konusunda teşvik ediliyor.
Devlet Destekli Tarım Sigortaları çerçevesinde;
• Türkiye genelinde 299 adet tanıtım toplantısı gerçekleştirildi.
•Toplantılara tarım il ve ilçe müdürlükleri, sivil toplum kuruluşları, araştırma enstitüleri, üniversiteler, ziraat odaları, yetiştirici birlikleri, muhtarlar, valilik ve kaymakamlık yetkilileri ile çiftçiler katıldı.
• Tarım Sigortaları Havuzu Bölge Müdürlükleri tarafından 1.341 köy ziyareti yapılarak bire bir bilgilendirme sağlandı.
• Ayrıca il-ilçe müdürlükleri, sigorta şirketleri, üretici birlikleri ve bankalarla birlikte 1.228 yerleşim birimi ziyaret edildi.
Bakanlık, Kırsal Kalkınma Yatırımları kapsamında; sisleme makinesi, ısıtma sistemleri, don perdeleri, sulama sistemleri, gölgelik fileler ve plastik örtüler gibi ekipmanları kapsayan projeleri %50 hibe desteğiyle destekliyor.
DON HASAR SONUÇLARI
Meyve üreticileri için hayati öneme sahip don teminatı, TARSİM sigorta kapsamına alınmış durumda. Bu kapsamda:
• Don teminatı için %67 oranında devlet desteği sağlanıyor.
• Zirai don zararlarını azaltmaya yönelik kullanılan sistemli ürünlerde tarife fiyatının %35’i oranında ilave prim indirimi uygulanıyor.
• 2017 yılından bu yana toplam 1,5 milyar TL tutarında prim indirimi sağlandı.
• Meteorolojik alarm ve uyarılar ise sosyal medya ve SMS bildirimleriyle çiftçilere ulaştırılıyor.
DEVLET DESTEKLİ BİTKİSEL ÜRÜN SİGORTLARI
Bekir Engürülü: “Zirai Don Risk Haritalarıyla Çalışıyoruz”
Toplantının bir diğer dikkat çeken sunumu ise TARSİM Genel Müdürü Bekir Engürülü tarafından yapıldı. Engürülü, 2016-2025 yıllarını kapsayan veri analizleriyle oluşturulan don risk haritaları sayesinde geçmişte ve gelecekte riskli bölgelerin tespit edilebildiğini belirtti.
“Geçiş bölgelerinde don yaşanmayan yıl yok,” diyen Engürülü, özellikle küçük meyve gruplarında sigorta kapsamının çiçeklenme evresiyle başladığını vurguladı. 2019’da elma ve armut, 2023’te ise kiraz ve vişne ürünleri, ‘pembe beyaz tomurcuk’ evresinde teminat kapsamına alındı.
“Ürün sigortası, ürünün varlığının teknik olarak gözlemlenmesiyle başlar,” diyen Engürülü, bu gözlemin çiçeklenme ya da pamuk teşekkülü gibi işaretlerle yapıldığını anlattı. Ayrıca geçmiş veriler ışığında donun sıklığı ve şiddeti göz önüne alınarak simülasyonlarla risk analizi yapıldığını belirtti.
SİGORTALILIK ORANLARI 
2025 Yılı Yenilikleri ve Destekler
Engürülü, 2025 yılı için uygulamaya alınan yeni destek ve indirimleri de kamuoyuyla paylaştı:
• Üretim planlamasında %10 indirim
• Sözleşmeli üretimde %10 indirim
• Su kısıtlılığı olan alanlarda %10 indirim
• Patates ürününde don zararı sigorta kapsamına alındı
• Tarımsal örgüt belgeleri olan üreticilere %5 indirim
• Gelir koruma sigortasına arpa ürünü dâhil edildi
• İpek böceği ve kuraklık zararları da kapsama alındı
• Büyükbaş hayvan sigortalarında çeşitli oranlarda prim indirimi sağlandı
Engürülü son olarak, fiyat belirlemede SAS ve SPS gibi yapay zekâ tabanlı simülasyon sistemlerinin kullanıldığını ve bu yöntemle il, ilçe ve köy bazlı risk değerlendirmeleri yapıldığını belirtti.
Edinilen bilgiye göre, Zirai Don Komisyonu, saha çalışmaları kapsamında ilk ziyaretini don olaylarından en çok etkilenen illerden, Malatya, Adıyaman, Kahramanmaraş ve Niğde illerine gerçekleştirecek. Komisyon üyeleri, bölgedeki üreticilerle birebir görüşmeler yaparak sahadaki durumu yerinde inceleyecek, alınan önlemler ve üretici talepleri doğrultusunda rapor hazırlayacak.
