Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Ağustos ayına ilişkin tarımsal girdi fiyatları ile üretici-market arasındaki fiyat farklılıklarını değerlendirdi. Bayraktar, girdi maliyetlerindeki artışın üreticiyi zor durumda bıraktığını, üretici ile market arasındaki fiyat makasının ise giderek açıldığını vurguladı.
Girdi fiyatlarındaki değişim
Ağustos ayında bir önceki aya göre 20.20.0 gübresi yüzde 6,6, DAP gübresi yüzde 4,3, amonyum sülfat gübresi yüzde 2,1, CAN (%26) gübresi ise yüzde 0,1 arttı. Buna karşın üre gübresi yüzde 1,3 geriledi.
Geçen yılın aynı dönemine kıyasla ise artışlar daha çarpıcı oldu. Üre gübresi yüzde 85,3, DAP gübresi yüzde 56,9, 20.20.0 gübresi yüzde 51,7, CAN gübresi yüzde 39,3, amonyum sülfat gübresi ise yüzde 33,8 oranında yükseldi.
Ağustos’ta yem fiyatlarında da artış devam etti. Besi yemi aylık bazda yüzde 0,7, süt yemi yüzde 0,6 artarken; yıllık artış oranı besi yeminde yüzde 34,5, süt yeminde yüzde 31,8 oldu.
Elektrik fiyatları yıllık yüzde 12,8, tarım ilacı fiyatları ise yüzde 14,9 oranında yükseldi. Mazot fiyatları Ağustos ayında aylık bazda yüzde 2,7 düşse de yıllık bazda yüzde 21,8 arttı.
Bayraktar, “Yıllık bazda en yüksek artış yüzde 85,3 ile üre gübresinde yaşandı” dedi.
Üretici–market fiyat farkı
Ağustos ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkı en çok yüzde 335,3 ile havuçta görüldü. Havuç fiyatını yüzde 299,9 ile kabak, yüzde 293,7 ile limon, yüzde 270,5 ile patlıcan ve yüzde 222,8 ile sivri biber izledi.
Üreticide 11 liraya satılan havuç, markette 47 lira 88 kuruşa tüketiciye ulaştı. Aynı şekilde üreticide 8 lira 38 kuruş olan kabak markette 33 lira 49 kuruşa, 38 lira 75 kuruş olan limon 152 lira 57 kuruşa, 10 lira 88 kuruş olan patlıcan 40 lira 30 kuruşa, 14 lira 70 kuruş olan sivri biber ise 47 lira 45 kuruşa satıldı.
Market fiyatları
Ağustos ayında markette takip edilen 37 ürünün 30’unda fiyat artışı, 6’sında fiyat düşüşü görüldü. En fazla fiyat artışı yüzde 56 ile yeşil fasulyede yaşandı. Onu yüzde 55,4 ile kabak, yüzde 39,7 ile salatalık, yüzde 35,8 ile patlıcan ve yüzde 19,2 ile yumurta takip etti.
En fazla fiyat düşüşü ise yüzde 9 ile kuru soğanda görüldü. Soğandaki düşüşü yüzde 6,6 ile domates, yüzde 2,7 ile patates, yüzde 2,3 ile pirinç ve yüzde 1,2 ile sivri biber izledi.
Üretici fiyatları
Üretici cephesinde ise 29 ürünün 19’unda fiyat artışı yaşandı. Fiyatı en fazla artan ürün yüzde 152,9 ile yeşil fasulye oldu. Fasulyeyi yüzde 136,7 ile salatalık, yüzde 45 ile patlıcan ve yüzde 30,9 ile kabak takip etti.
En fazla düşüş ise yüzde 44,6 ile limonda gerçekleşti. Limondaki düşüşü yüzde 24,6 ile sivri biber, yüzde 20 ile maydanoz, yüzde 9,1 ile patates, yüzde 8,3 ile havuç ve yüzde 1,1 ile yeşil mercimek izledi.
Fiyat değişimlerinin nedenleri
• Çukurova’da Mayer limon üretiminin fazla olması arz artışına ve fiyat düşüşüne yol açtı.
• Yazlık patateste yüksek rekolte ve depolanamama sorunu fiyatların 4,5 liraya kadar gerilemesine neden oldu.
• Kuru soğanda üretim fazlalığı, fiyatların maliyetin altına düşmesine sebep oldu.
• Maydanozda elverişli iklim koşulları üretimi artırdı, talep sabit kalınca fiyatlar düştü.
• Havuç piyasasında talebin düşük kalması fiyatların gerilemesine yol açtı.
• Yeşil fasulye, salatalık, patlıcan ve kabakta sezon sonu nedeniyle arz azaldı, fiyatlar yükseldi.
• Kuru fasulyedeki artış yeni sezon ürünlerin piyasaya girmesinden kaynaklandı.
• Sivri biberde ise arz fazlalığı fiyat düşüşü getirdi.
