CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün Antep fıstığı ithalatına kapı aralayan kararına sert tepki gösterdi. Sarıbal, “Kuraklık ve zirai dondan büyük zarar gören üreticilerimiz şimdi de ithalat lobilerinin baskısıyla iflasa sürüklenmek isteniyor. Bu karar derhal geri çekilmelidir” dedi.
Sarıbal, 2024 yılında Antep fıstığı üretiminin 383 bin tonla rekor seviyeye ulaştığını ancak kuraklık ve don nedeniyle rekoltenin yüzde 55 düşerek 174 bin tona gerilediğini hatırlattı. TARSİM verilerine göre yalnızca don zararının 11,3 milyon TL olduğunu belirten Sarıbal, Türkiye’nin son yıllarda ihracatta önemli bir ivme yakaladığına da dikkat çekti.
“2022’de 25 bin tonla 258 milyon dolar olan ihracatımız, 2023’te 32 bin ton ile 318 milyon dolara yükseldi. 2024’te ise 96 ülkeye 230 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdik. Türkiye, fıstıkta dünya pazarında güçlü bir aktör haline gelmiştir. Böyle bir tablo varken ithalat kararı, üreticiye kuraklık kadar zarar verecektir” diye konuştu.
“Fiyatı üretici değil, tüccar şişiriyor”
Fıstık fiyatlarındaki artışın üreticiden değil aracılardan kaynaklandığını belirten Sarıbal, Gaziantep’te kabuklu fıstığın kilosunun 500–600 TL, büyükşehirlerde ise 1.000 TL’ye çıktığını, baklavalık iç fıstığın ise 2.500 TL’ye ulaştığını söyledi.
“Depolarda geçen yıldan kalan tonlarca ürün olmasına rağmen, bir avuç tüccar düşük rekolteyi bahane ederek fiyatları yükseltiyor. Çiftçi yaş fıstığı 400 TL’ye satıyor. Kurutup kabuklu hale getirdiğinde 500–600 TL’ye çıkıyor. Aynı ürün baklavalık hale gelince 2.000–2.500 TL’ye ulaşıyor. Çiftçi emeğinin karşılığını alamazken, tüketici 3–4 katı fiyata yemek zorunda kalıyor. Denetimsizlik ve aracılar büyük kazanç sağlıyor. Çiftçi örgütsüz, pazarlık gücü yok. Bu sistem hem üreticiyi hem tüketiciyi mağdur ediyor” dedi.
“Baklava bahane, ithalat şahane”
Baklava üreticilerinin fıstık maliyetini gerekçe göstererek ithalat talep ettiğini hatırlatan Sarıbal, bunun gerçeği yansıtmadığını ifade etti.
“Baklava üreticileri bakanlıklardan ithalatın önünü açmalarını talep etti. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, 16 Eylül 2025 itibariyle aldığı kararla Antep fıstığı ithalatına izin vermiştir. ABD, İran ve Suriye’den yapılacak kabuklu kavrulmuş fıstık ithalatında ise risk analizi bile aranmayacaktır. Bu karar ithalat lobilerini memnun ederken, kuraklık ve dondan zaten zarar gören üreticiyi isyan ettirme noktasına getirmiştir. Oysa stoklarda yeterli ürün var. 1 kilo baklavada 100 gram fıstık kullanılır, yani maliyet yaklaşık 250 TL’dir. Bugün baklavanın kilosu 1.500 TL iken, fiyat artışını fıstığa bağlamak doğru değildir. Sorun üretici değil, fırsatçılardır” dedi.
“TMO devreye girmeli”
Sarıbal, devletin üreticiyi tüccarın insafına bırakmaması gerektiğini vurgulayarak şu çağrıyı yaptı:
“Fındıkta TMO fiyat açıklıyor, çayda Tarım Bakanlığı fiyat belirliyor. Antep fıstığında da TMO taban fiyat açıklamalı ve müdahale alımı yapmalıdır. Stoklarda ürün varken ithalatın önü açılırsa binlerce aile geçim derdine düşecek. Ayrıca ithal fıstıkla kaliteli baklava üretilemez. Bu karar, üreticiyi yok sayan ve ithalat lobilerini koruyan bir karardır. Zirai don kadar yıkıcıdır ve kesinlikle geri alınmalıdır.”
