Salgın hastalık döneminde üst üste gelen kuraklık, sel, yangın gibi doğal felaketler insanların iklim değişikliği ve küresel ısınma ile ilgili yıllardır aldırmadıkları konuları bir anda gündemin merkezine getirdi. Bir de Dünyayı sarsan ekonomik buhran bu duruma eklenince bütün toplumlarda gıda ve tarım ile ilgili endişeler ve farkındalık arttırdı. Ülkelerin ekonomi ve üretim politikaları sürdürülebilirlik kavramı çerçevesinde yenileniyor. Ekonomik önceliklerin ötesinde doğa ve sosyal hayatın gerekliliklerinin göz önüne alındığı çözümler üretiliyor. Örneğin Yeşil Mutabakat belgesi iyice ön plana çıkarken AB’nin Ortak Tarım Politikasında kırsal kalkınma bileşeninin önem giderek artıyor. Bu kapsamda bizim de gelişmekte olan ülkeler ve özellikle tam üyelik hedefimiz olan Avrupa Birliği’ndeki yaklaşımları uygulayabiliyor olmamız gerekiyor. İşte bu noktada AB tarafından aday ülkelere verilen Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPARD) altında verilen yardımlar gerçekten önemli fırsatlar sunuyor.

IPARD Programı Fonu mali desteğinin kaynağı, Avrupa Birliği (%75) ve Türkiye Cumhuriyeti (%25) eş finansmanından oluşuyor. Tarım ve Orman Bakanlığının ilgili kuruluşu olan Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) Türkiye’ye ayrılan fonları, ülkemizin 42 ilinin kırsal alanlarında sektörüne ve yatırım kapasitesine göre yüzde 40-70 arasında değişen oranlarda hibe olarak kullandırıyor. Burada özellikle vurgulanması gereken husus; bu yardımların, faiziyle geri ödenmesi gereken krediler değil hibe olduğudur. Tabii bunun için TKDK’ya başvuran girişimcilerin hazırladıkları projelerin onaylanması gerekiyor.

TKDK tarafından 2011 yılından bugüne kadar; 21.369 adet proje imzalanmış. Bunların toplam yatırım tutarı 10,3 Milyar TL’lik kısmı hibe olmak üzere 21 Milyar TL’ye ulaşıyor. Bu projelerin 18.910 adeti tamamlanmış. Bu kapsamda 14,2 Milyar TL yatırım gerçekleştirilmiş ve 7,5 Milyar TL hibe ödenmiş. Belki de en önemlisi bu süre içinde 84.000 istihdam sağlanmış. Halen IPARD Programının 2014-2020 yıllarına ait İkinci dönemi uygulanıyor ve şimdiden üçüncü dönem hazırlıkları devam ediyor.

TKDK bu hizmeti verebilmek ve daha çok genç çiftçiye ulaşabilmek için tarıma yatırım yapmak isteyen bütün girişimcileri bir çay içmeye bekliyor. Çayınızı içerken hayallerinizi nasıl gerçekleştirebileceğinizi konuşalım diyorlar. Bu günlerde 11. çağrılarını ilan edecekler. 2022 yılı Şubat ayının ilk haftası içinde açıklanması beklenen çağrı kapsamında “30 kodlu Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme” tedbiri ile ilgili başvurular kabul edilecek. Kurum yetkilileri tarafından, 31 Aralık 2023 tarihi itibari ile sona erecek IPARD II Uygulama dönemine ait başvuruların son teslim tarihi, yapım işi içerme durumuna göre çağrı ilanından itibaren 30-45 gün olacağı, başvuruların tamamlanmasını müteakip ödemelerin zamanında yapılabilmesini teminen projelere ilişkin Ödeme Talep Paketlerinin en geç 31 Ekim 2023 tarihine kadar Kuruma sunulması gerektiği belirtiliyor.

Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme tedbirinin genel amaçları, yeni işler yaratmak suretiyle istihdamın desteklenmesi ve iş faaliyetlerinin geliştirilmesi yoluyla mevcut işlerin korunması, bu şekilde kırsal alanlarda ekonomik faaliyet düzeyinin yükseltilmesi ve kırsal nüfusun azalmasının tersine çevrilmesi şeklinde özetlenebilir. Bu tedbir özellikle çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesinde yatırımların modernizasyonu, oluşturulması, genişletilmesi ve yeniden inşası aracılığıyla kırsal faaliyetlerin oluşturulmasını, çeşitlendirilmesini ve geliştirilmesini hedeflemektedir.  Ayrıca aşağıda belirtilen konularda tarımsal ve tarım dışı faaliyetlerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır:

• Bitkisel üretimin çeşitlendirilmesi ve bitkisel ürünlerin işlenmesi ve paketlenmesi: Süs bitkileri, tıbbi ve aromatik bitkiler, mantar ve misel, fide ve fidan, çiçek soğanını içermektedir.

• Arıcılık ve arı ürünlerinin üretimi, işlenmesi ve paketlenmesini içermektedir.

• Zanaatkarlık ve katma değerli ürünler: Zanaatkarlık faaliyetleri ile gıda-gıda olmayan ürünlerin işlenmesi ve pazarlanmasını içermektedir.

• Kırsal turizm ve rekreasyon faaliyetleri: Konaklama, yeme-içme tesisleri ve rekreasyon faaliyetlerini içermektedir.

• Su ürünleri yetiştiriciliği: İç sularda su ürünleri üretimi yapan tesisleri ve ürün satışı yapan restoranları içermektedir.

• Makine parkları: Yerel tarım sektörünün ortak ihtiyaçlarına hizmet edecek yatırımları içermektedir.

• Yenilenebilir enerji yatırımları: Elektrik ve ısı üretimi için yapılacak yatırımları içermektedir. Uygun yararlanıcılar diğer çiftlik faaliyetleri çeşitlendirme aktivitelerinden ve bu tedbir kapsamındaki iş geliştirme faaliyetlerinden bağımsız olarak, kendi ihtiyaçları için yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapabilirler.

Bu konularda fikirleri olup da yeterli kaynağı olmayanlar varsa; TKDK İl Koordinatörlüklerine giderek bir çay içmelerinde fayda görüyorum. Ayrıca, “444 85 35 TKDK Yardım Masası” hattını arayarak uzmanlar her türlü bilgiyi edinebilirler.

AB’den gelen bir kaynak var. Bunu değerlendirmek gerek.

Dr. Erhan Ekmen

Ziraat Yüksek Mühendisi - TAGYAD Başkan Yardımcısı