2025 yılında da çiğ süt konusunu konuşmaya devam edecek gibiyiz! Her fırsatta üretimden bahsediyoruz. Tarım ve Orman Bakanlığı, üretim planlamasından söz ediyor, üretim planlaması derken sözleşmeli üretim modeline atıfta bulunuyor. Üretici mağdur edilmeyecek deniliyor… Ama sadece deniliyor. Gerçekte ise sözleşmeli üretim modeli başlamadan iflas etmiş durumda. Açıklanan taban fiyat ile üretici örgütleri sanayicinin insafına bırakılmıştır.
İcraata gelince ise kocaman bir soru işareti karşımıza çıkıyor!
2024 yılında çiğ süt konusunda yaşanan krizlerden ders almadan yeni bir yıla girdik. 2025 yılında sorunların çözüleceğine dair umutluyduk, ancak çiğ sütle ilgili son gelişmeler, maalesef yine hüsran yaşayacağımızın sinyallerini veriyor.
Aralık 2024’te Ulusal Süt Konseyi (USK), çiğ süt fiyatını 17,15 TL olarak güncelledi. İlk etapta üreticiler ve temsilcileri bu kararı olumlu karşıladı. Ancak kısa sürede, hız kesmeden artan yem fiyatları bu sevincin yerini endişeye bıraktı. Üstelik, USK’nın açıkladığı fiyat masasında önemli bir eksik vardı: soğutma ve nakliye bedeli. Sanayici, bu maliyetleri karşılamak yerine her zamanki gibi üreticinin ve onların temsilcisi olan birliklerin ve kooperatiflerin sırtına yükledi.
Peki, üreticinin sahibi kim? Elbette Tarım ve Orman Bakanlığı.
Bakanlık, üretici ile sanayici arasında sağlam bir köprü kurmalı; gerektiğinde üreticiyi korumalı, gerektiğinde sanayiciye doğru yolu göstermelidir. Üretici lehine kullanılacak birçok argüman varken, ne yazık ki hep dilek ve temennilerle yetiniyoruz. Sonuç olarak, çiğ süt fiyatı kağıt üzerinde 17,15 TL iken, gerçekte 15,50 TL seviyelerinde mi olacak, olmayacak mı? Yine belirsizliklerle dolu bir sürece adım atmış bulunuyoruz.
Tarım ve Orman Bakanlığı, üreticinin yükünü hafifletmek amacıyla sahadan günlük yaklaşık 1.500 ton süt tozu alımı yapıyor. İlk bakışta olumlu bir gelişme gibi görünse de unutulmamalıdır ki üretici birliklerinin ve kooperatiflerin süt tozu üretimi yapacak ne fabrikası var ne de bu süreci yürütecek finansal gücü. Bu nedenle, Et ve Süt Kurumu’nun doğrudan üreticiden veya birlik ve kooperatiflerden çiğ sütü alarak süt tozu üretimini bakanlığın desteğiyle gerçekleştirmesi, üreticiyi yem ve sanayici baskısından bir nebze de olsa kurtaracaktır.
Bir diğer önemli konu ise çiğ süt desteklemeleridir. Şu anda litre başına 0,50 TL olan destek miktarı, en az 2 TL’ye çıkarılmalıdır. Önümüzdeki dönemde çiğ süt üretiminin artması beklenirken, üreticinin ezilmemesi adına bu destek miktarının artırılması büyük önem taşımaktadır.
Özetle, üreticinin sürdürülebilir bir geleceğe sahip olması için daha güçlü destek mekanizmalarına ve uygulanabilir politikalara ihtiyaç duyulmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bu süreçte daha etkin bir rol üstlenmesi şarttır.